Vormgeving en transitie van het pensioenstelsel

De financiële crisis heeft geleid tot verhoging van de AOW-leeftijd, afbouw van vroeg pensioenregelingen, afschaffing van partnertoeslag, explicitering van de indexatiemethodiek en marktwaardering van verplichtingen. Inmiddels worden de effecten van deze maatregelen zichtbaar. Dit heeft tot veel discussie geleid over aanpassing van het stelsel. Op 5 juni 2019 jl. presenteerden sociale partners en kabinet een principe-pensioenakkoord. Kernpunten zijn onder andere:

1) de langzamere verhoging van de AOW-leeftijd en nieuwe vormen van vroeg pensioenregelingen;
2) het afdekken van individuele risico’s in het huishouden (bijv. echtscheiding en overlijden van partner);
3) het toekomstbestendig maken van de systematiek in de tweede pijler.

Het onderzoeksproject is bedoeld om nieuwe, beleidsrelevante kennis te ontwikkelen over deze drie thema’s.

Rond thema 1 wordt in het bijzonder onderzoek gedaan naar heterogeniteit binnen de groep van oudere werknemers in levensverwachting en mogelijkheden om langer door te werken. Hierbij wordt voortgebouwd op Muns, Knoef en Van Soest (2018), die lieten zien dat het verschil in levensverwachting tussen lage en hoge inkomens is gestegen. Hieraan wordt toegevoegd onderzoek naar de ontwikkeling van het arbeidsvermogen en de relatie tussen leeftijd, inkomen en het arbeidsvermogen. In deze deelstudie wordt gebruik gemaakt van administratieve gegevens over huishoudinkomen en gezondheid (zoals medicijngebruik en ziekenhuisbezoek).

In de deelstudie naar het afdekken van individuele risico’s (thema 2) staan meerpersoonshuishoudens centraal. Uitgangspunt hierbij is dat de huishoudens uitermate heterogeen zijn, met kwetsbare en minder kwetsbare groepen. Deelstudie 2 zal meer inzicht opleveren in wat een huishouden kwetsbaar maakt en welk beleid die kwetsbaarheid kan verminderen.

Voor wat betreft het toekomstbestendig maken van de tweede pijler (thema 3) worden doorrekeningen gemaakt van alternatieve contractvormen, ten behoeve van nadere uitwerking van het pensioenakkoord. Hierbij vindt intensieve afstemming plaats met de onderzoekers verbonden aan het project ‘Waardering en beleggingsbeleid bij hervorming van het pensioenstelsel’.