Globalisering en liberalisering van handelsafspraken, branchevervaging door onder andere nieuwe technologieën en de verschuiving van werkgelegenheid leggen druk op werkgevers en hun organisaties. Dit uit zich onder andere in reorganisaties en in een werkgeversagenda gericht op het drukken van arbeidskosten, de vraag om maatwerk in cao’s, verdere flexibilisering van arbeidsmarktwetgeving en een exportgericht economisch beleid.

De agenda van werknemersorganisaties staat hier (steeds meer) tegenover met een roep om hogere lonen en de bescherming van collectieve afspraken. De kracht van de vakbeweging is echter de laatste decennia sterk afgenomen en daarmee ook haar invloed. Ook is de rol van de overheid veranderd, de verzorgingsstaat wordt hervormd.

Ondanks deze ontwikkelingen zien we in tegenstelling tot een aantal ons omringende landen geen grote veranderingen in het Nederlandse model van arbeidsverhoudingen. Werkgeversorganisaties blijven hun steun betuigen aan het algemeen verbindend verklaren van cao’s, blijven deze ook afsluiten en blijven hun rol spelen in het nationaal overleg. Hoe kan deze steun worden verklaard?

Het onderzoek gaat twee vragen beantwoorden:

1. Hoe hebben werkgevers in Nederland binnen het huidige systeem voldoende ruimte gevonden om hun agenda van individualisering en decentralisering van arbeidsvoorwaarden, loonmatiging en kostenbeheersing te realiseren?
2. Welke effecten heeft dit op het cao-systeem, de inhoud van cao’s en de totale waarde van arbeidsvoorwaarden?

De eerste vraag wordt beantwoord door te kijken naar de inzet, uitkomst, wijze van presenteren en strategie van branche- en werkgevers(organisaties) tijdens de cao-onderhandelingen. Daarbij is onder andere aandacht voor argumenten, overwegingen en de manier van communiceren. Ook de relatie en dynamiek tussen werkgevers- en werknemersorganisaties, zowel aan de onderhandelingstafel als in nationale overlegorganen, wordt meegenomen. Om antwoord te geven op de tweede vraag wordt van een representatief aantal sectorcao’s bekeken hoe de afspraken zich tussen 1981 en 2017 hebben ontwikkeld. Deze gegevens komen in een databank waarin cao-afspraken zowel kwalitatief als kwantitatief zijn geanalyseerd.

Status:

Lopend

Begindatum:

april 2018

Projectleider:

Prof. dr. M.J. Keune

Onderzoeksinstituut:

Universiteit van Amsterdam

Gerelateerd:

CAO als verdienmodel slaat arbeidsverhoudingen uit het lood

Neoliberalisation of industrial relations: The ideational development of Dutch employers’ organisations between 1976 and 2019