Zelfredzaamheid en sociale bescherming over de levenscyclus

Individuen en huishoudens zien zich in toenemende mate geconfronteerd met meer risico’s. Zo zijn arbeidsrelaties steeds flexibeler geworden. In Nederland heeft ruim 35% van de werkenden op dit moment een flexibel contract of is werkzaam als ZZP’er. Daarnaast wordt de verzorgingsstaat versoberd. De WW-duur is bijvoorbeeld verkort en de publieke arbeidsongeschiktheidsverzekeringen zijn minder toegankelijk en minder genereus geworden voor mensen met een resterende arbeidscapaciteit. In de bijstand moeten jongeren tot 27 jaar eerst vier weken zelf zoeken naar werk voor ze in aanmerking komen voor een uitkering. Ook de pensioeninkomens staan onder druk, onder meer als gevolg van de vergrijzing en de crisis. Naar aanleiding hiervan is de fiscaal gefaciliteerde pensioenopbouw versoberd en is de AOW-leeftijd verhoogd. Verder zijn werknemerspensioenen steeds meer afhankelijk geworden van beleggingsresultaten, omdat tegenvallers nauwelijks meer opgevangen kunnen worden door premieverhogingen. De afgelopen jaren zijn indexaties achterwege gebleven en zijn sommige pensioenuitkeringen zelfs gekort. Ten slotte wordt er nagedacht over meer keuzevrijheid in de opbouw- en uitkeringsfase van werknemerspensioen. Al deze ontwikkelingen leiden tot meer onzekerheid. Huishoudens moeten meer verantwoordelijkheid dragen voor sociale risico’s en meer zelf plannen over een langere periode. Dit geldt overigens niet alleen voor Nederland, maar ook voor andere westerse landen. Deze situatie leidt tot een viertal centraal staande onderzoeksvragen in onderhavige studie:

in hoeverre verzacht sociale zekerheid inkomensschokken en ongelijkheid?
hoe groot is de zelfredzaamheid van mensen met betrekking tot werk?
hoe groot is de zelfredzaamheid van mensen met betrekking tot sparen en pensioen?
hoe verhoudt de combinatie van zelfraadzaamheid en sociale bescherming in Nederland zich ten opzichte van die van andere landen?

De totale duur van het onderzoek bedraagt zes jaar.